prof. dr Władysław Pniewski
• 03.02.1893 r. w Gostyniu
† 22.03.1940 r. w Stutthofie
"Piętnaście lat pobytu w Gdańsku poświęcił działalności wychowawczej i naukowej, u podstaw których leżał kult dla języka polskiego."
Mieczysław Widernik
Wykształcenie
- uczeń gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim
- organizator tajnych kółek dokształceniowych w zakresie języka polskiego, historii i literatury
- założyciel biblioteczki polskiej
- absolwent Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu (1913)
- działacz niepodległościowy
- student Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1913)
- student filozofii we Wrocławiu i Poznaniu
- absolwent z prawem nauczania języka polskiego w szkołach średnich, propedeutyki filozofii w klasach wyższych oraz historii (1920)
- doktor filozofii (1925)
Podczas lekcji języka polskiego
lekcję prowadzi: prof. dr Władysław Pniewski
Podczas I wojny światowej
- walczył na froncie wschodnim
Działalność międzywojenna
- nauczyciel w Gimnazjum im. Bergera w Poznaniu (1920-1924)
- nauczyciel języka polskiego i łaciny w Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Gdańsku (od 1924)
- nauczyciel języka polskiego w Polskich Szkołach Handlowych Macierzy Szkolnej w Gdańsku (od 1929)
- organizator i opiekun Koła Miłośników Języka Ojczystego, którego celem było pogłębianie znajomości języka polskiego i literatury
- założyciel i kierownik biblioteki szkolnej w Gimnazjum Polskim, której księgozbiór systematycznie powiększał (13 tys. tomów w 1938 r.); była to największa polska biblioteka publiczna w Gdańsku
- aktywny działacz polonijny:
- autor wielu prac badawczo-naukowych dotyczących językoznawstwa oraz historii i literatury Pomorza Gdańskiego i Kaszub ("Język polski w dawnych szkołach gdańskich", "Ćwiczenia w poprawnej wymowie dla szkół pomorskich","Przegląd literatury kaszubskiej", "Z ludowej literatury kaszubskiej", "Morze polskie i Pomorze w pieśni")
- członek zespołu redakcyjnego "Rocznika Gdańskiego" wydawanego przez Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki
- redaktor działu "Kroniki i recenzje" w kaszubskim czasopiśmie "Gryf", które wznowiono z jego inicjatywy
- współpracownik Instytutu Bałtyckiego oraz Związku Zachodniego
- nagrody i odznaczenia:
- Złoty Krzyż Zasługi w dziedzinie nauki
- Medal 10-lecia Odzyskania Niepodległości
- Srebrny Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury
Podczas wojny
- świadomie nie skorzystał z okazji opuszczenia Gdańska, ukrywał się na cmentarzu przy grobie syna, w mieszkaniu nauczycielki Gimnazjum Polskiego, Heleny Rakowskiej, której wyznał: "Ja tu w Gdańsku pracowałem dla Polski, tu chcę też umrzeć"
- październik 1939 r. - aresztowany i osadzony w hitlerowskim obozie kocentracyjnym Stutthof
- 22.03.1940 r. - rozstrzelany podczas masowej egzekucji 67 wybitnych działaczy polonijnych Wolnego Miasta Gdańska i Pomorza, w lesie w pobliżu obozu Stutthof na podstawie wyroku śmierci, wydanego przez policyjny sąd doraźny
Grób masowej egzekucji odnaleziono w listopadzie 1946 r. Władysław Pniewski został pochowany 04.04.1947 r. w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na gdańskiej Zaspie.
W Gdańsku Wrzeszczu istnieje ulica Władysława Pniewskiego. Jest on również patronem II Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku.
Opracowanie: Donata Kucal
Bibliografia:
Danielewicz G.: W kręgu Polonii gdańskiej, Gdańsk, 1996.
Kaliszczyk M.: Polskie Szkoły Handlowe w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk, 1988.
